czwartek, 8 maja 2014

Jak NIE tytułować powieści fantasy

Pisanie nie jest rzeczą łatwą. Gdy już pokonasz Manowce Marazmu i Pastwiska Prokrastynacji, kiedy jako tako nauczysz się władać narzędziami swej sztuki: synekdochą i metaforą, monologiem wewnętrznym, dialogiem, opisem – wypuścisz się skromną łódką na Morze Twórczości. I bardzo łatwo możesz polec, w tym bowiem miejscu czekają na Ciebie Scylla Sztampy i Charybda Przesadnego Udziwnienia.

Jeśli piszesz fantasy, ta pierwsza jest dla Ciebie o wiele większym zagrożeniem. Uciekaj od niej jak najdalej. Wśród zębów Charybdy można wytyczyć sobie drogę wiodącą do sukcesu – spójrz tylko na Jeffa Vandermeera czy Chinę Miéville'a. Ale jeśli zbliżysz się zanadto do Scylli, to pochwyci Cię i zmieni w jeszcze jednego pogrobowca Tolkiena. W wodzie wokół niej ciągle możesz natknąć się na ich ciała, które pustymi oczodołami wpatrują się zazdrośnie w przepływających. Potraktuj ich spojrzenie jako przestrogę.

Sztampę warto przegnać zwłaszcza z okładki. Jeśli gdzieś w połowie książki czytelnik natknie się na jeden czy dwa elementy, które gdzieś już spotkał, nie stanie się wielka tragedia – w końcu już za książkę zapłacił (albo ściągnął z Chomika, ale nie przejmuj się, jeśli piraci, to pewnie nie ma pieniędzy, więc i tak by nie zapłacił). Natomiast jeśli wkradnie się na okładkę, łatwo może zniechęcić potencjalnych fanów. Dlatego warto szczególnie wiele uwagi poświęcić tytułowi. W trosce o stan polskiej fantastyki przygotowałem więc listę słów, których obecność na okładce książki jest wysoce niepożądana.


  1. Nazwy własne. Jeszcze w środku powieści zachwycisz czytelnika niespotykanymi dotąd zbitkami spółgłosek (choć najlepiej będzie, jeśli i od tego się powstrzymasz). Niech przynajmniej okładka go nie straszy.
  2. Tytuły feudalne, w szczególności: król, rycerz, ale też królowa, książę, księżniczka, pan, władca.
  3. Nazwy fantastycznych stworzeń, zwłaszcza smoki i jednorożce, ale dla bezpieczeństwa możesz unikać wszystkiego, co pojawia się w bestiariuszu do D&D.
  4. Nazwy typowych fantastycznych profesji: wojownik, mag, kapłan, złodziej, łowca – odpadają. Podręcznik do D&D po raz kolejny okazuje się dobrym przewodnikiem po złych słowach.
  5. Broń biała i jej części. Żadnych mieczy, ostrzywłóczni, nożytoporów, młotów, glewii, pałaszy itd.
  6. Nazwy pór roku. Martin i Żeromski zużyli już chyba wszystkie.
  7. Określenia wieku. Nic w tytule nie powinno być pradawne, przedwieczne lub starożytne. W reszcie książki stosować z umiarem, chyba że chcesz zostać H.P. Lovecraftem.
  8. Światło, ciemność i wszystkie wyrazy bliskoznaczne: blask, cień, mrok itd.
  9. Cztery klasyczne żywioły: ogień, powietrze, woda, ziemia.
  10. Zjawiska atmosferyczne, zwłaszcza burza, wiatr itp.
  11. Wybraniec, proroctwo, przepowiednia, wróżba, wyrocznia.
  12. Kraina.
  13. Żadnych nazw własnych. Poważnie.
Zasady opcjonalne (dla zaawansowanych):

  1. Nazwa typu Coś czegoś, np. Smoki dumy, Ostrze uprzedzenia.
  2. Nazwa typu Jakieś coś, np. Rycerski smok, Ognisty miecz.


Wystrzeganie się słów z listy nie sprawi, że Twoja powieść będzie dobra, ale przynajmniej nie będzie się źle zapowiadała. No, chyba że projektant okładki zawali. Wtedy nic Ci nie pomoże.

Gra na koniec: spójrz na swoją półkę z fantasy. Policz, w ilu tytułach pojawiają się słowa z listy.

4 komentarze:

  1. Tak bardzo tak!

    A czy jakiś konkretny tytuł zainspirował Cię szczególnie do napisania tej notki?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Chyba nie jeden konkretny. Myślałem głównie o klasyce i powieściach osadzonych w settingach D&D.

      Usuń
  2. Tyle że to trochę porada "jak nie tytułować powieści, chyba że chcemy by ktoś je kupił", bo przeglądając rankingi książek, to te, które są tak tytułowane - jak według tego artykułu nie powinny - sprzedają się lepiej. Takie wymagania gatunku fantasy.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Oczywiście, cały wpis opiera się na założeniu, że nie chcemy, żeby nasza powieść wyglądała na typową fantasy (co można również odczytać jako: nie chcemy, żeby nasza powieść się dobrze sprzedawała ;)).

      Usuń